Ponad tysiąc filmów w jednym w miejscu i czasie… Największa wystawa o polskim kinie została otwarta w Narodowym Centrum Kultury Filmowej w Łodzi (NCKF). W „Kinie Polonia” każdy trafi na ulubiony tytuł, bohatera, aktora. Spotka go w filmie, kadrze, projekcji, plakacie, a czasami tylko w dokumencie… Od 12 października 2023 roku można tu oglądać pierwszy polski film fabularny i jak Polacy budowali potęgę Hollywood. Czy marszałek Józef Piłsudski lubił wesołe filmy, a Zbigniew Cybulski zawsze grał w ciemnych okularach? „Kino Polonia” odpowie też czy Miś Uszatek zawsze miał oklapnięte uszko?

Ta wystawa jest zapierającą dech w piersiach opowieścią o ponad 120-letniej polskiej kinematografii – od jej prapoczątków po współczesność. Od Kazimierza Prószyńskiego, który skonstruował jedno z pierwszych urządzeń do rejestracji ruchomych obrazów, przez Aleksandra Hertza, który stworzył podwaliny przemysłu filmowego, przez lata 30. XX wieku, wojnę i socrealizm, po Polską Szkołę Filmową i Kino Moralnego Niepokoju, po Andrzeja Wajdę, Krzysztofa Kieślowskiego i Pawła Pawlikowskiego, których dzieła rozsławiły Polskę na świecie.

W podróży po rodzimym kinie widzom towarzyszą legendarni reżyserzy, producenci i scenarzyści. Bohaterami wystawy są ci, którzy kino wynaleźli i z każdym kolejnym odkryciem rozwijali, oraz ci, którzy kinem zarządzali – prowadząc wielkie wytwórnie filmowe lub wiejskie kina w domach kultury. Ekspozycja NCKF-u oddaje głos scenografom i montażystkom, krytykom i historykom filmu, archiwistom i prelegentom klubów filmowych. Nie brakuje na niej artystów, dla których film był jedynie materią awangardowych eksperymentów, a także filmowców amatorów, którzy za ostatnie grosze realizowali tysiące dzieł z potrzeby serca i miłości do kina. „Kino Polonia” opowiada o filmach i zjawiskach, które już na zawsze pozostaną częścią naszej kultury: o „Dybuku”, „Eroice”, „Faraonie” i „Dekalogu”, o słynnym na całym świecie kinie jidysz i nagradzanej na festiwalach Polskiej Szkole Filmowej, o imponującym dorobku twórców filmu animowanego i rozkwitających obecnie serialach platform VOD.

Na trzech kondygnacjach i 1500 metrach kwadratowych są setki obiektów z dziejów polskiej kinematografii: plakatów, kamer, projektorów, kostiumów, rekwizytów i dokumentów produkcyjnych. Zgromadzony został niezwykły zestaw pamiątek, pozyskano ogrom filmów, stworzono dziesiątki wideoesejów, kolaży filmowych i mappingów. Staraniami NCKF-u zrekonstruowano najstarsze urządzenie do wyświetlania ruchomych obrazów – biopleograf, kupiono i odnowiono 100 kultowych strojów ze słynnych polskich filmów, a w gablotach są, obok najcenniejszych nagród dla rodzimych filmowców, także urocze kukiełki Misia Uszatka, które tuliły do snu dzieci od kilku pokoleń.

– Nie unikamy klasycznych dla muzeów kina form przedstawieniowych, ale za cel postawiliśmy sobie audiowizualny spektakl – mówi Rafał Syska, dyrektor Narodowego Centrum Kultury Filmowej w Łodzi. – U nas film manifestuje się w wielkoformatowych projekcjach, w klipach wyświetlanych na monitorach i w interaktywnych stanowiskach edukacyjnych. Nie jest zastępowany ekspozycją wydruków ściennych i gablot wypełnionych pamiątkami w postaci sztucznych wąsów i statuetek Oscara. Dwa dominujące kolory architektury wystawy – biel i czerń – sprawiają, że to dopiero film wyświetlany na membranach, ścianach, w ekranach telewizorów staje się obiektem najważniejszym.

Przygotowano: 5 godzin materiału audiowizualnego, 5 unikalnych instalacji multimedialnych, 50 projekcji filmowych, 50 stanowisk interaktywnych, 500 metrów kwadratowych wydruków wielkoformatowych. W wędrówce po historii polskiego kina pomagają zwiedzającym stanowiska interaktywne, ekrany dotykowe, makiety, grafiki i bogata audiosfera.

„Kino Polonia” to jedno z największych przedsięwzięć ekspozycyjnych ostatnich lat, to nie tyle wystawa, ile audiowizualny spektakl, zapraszający do swego wnętrza zwiedzającego w każdym wieku.

– Nigdzie na świecie nie powstała wystawa poświęcona jednej kinematografii narodowej w takiej skali jak w NCKF-ie, ujmując w równych proporcjach kino najdawniejsze i najnowsze, filmy fabularne, dokumentalne i animowane, dzieła artystyczne i komercyjne hity – podkreśla dyrektor Rafał Syska.

Ekspozycję, która nawiązuje do audiowizualnej tożsamości Łodzi (dziedzictwa Szkoły Filmowej, Wytwórni Filmów Fabularnych, Muzeum Kinematografii), ulokowano w siedzibie Narodowego Centrum Kultury Filmowej przy ul. Targowej 1/3 w Łodzi. NCKF jest wyspecjalizowanym oddziałem „EC1 Łódź – Miasto Kultury”, jednej z najważniejszych instytucji Łodzi. Obok NCKF-u znajdują się tu: Centrum Nauki i Techniki (w ramach którego działa Strefa dla Dzieci „Ulica Żywiołów” i Planetarium) oraz Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej (gdzie upowszechniane jest dziedzictwo polskiego komiksu i gier wideo).

Budynek NCKF-u o przeszklonej, nietypowej elewacji znajduje się tuż obok dworca Łódź Fabryczna, tworząc z nim i kompleksem EC1 Nowe Centrum Łodzi. Gmach ten (budynek EC1 Wschód) jest jednym z najchętniej fotografowanych obiektów miasta obchodzącego w tym roku 600. urodziny. Stał się symbol nowoczesnej architektury i dowodem udanej rewitalizacji poprzemysłowej części miasta, obiektów byłej łódzkiej elektrociepłowni.

Centrum powołano w 2015 roku. Współprowadzą go Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasto Łódź. Od początku kieruje nim dr hab. Rafał Syska, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor koncepcji NCKF.

WWW Narodowego Centrum Kultury Filmowej